“`html

Vibratörlerin Tarihi: Efsane mi Gerçek mi?

Vibratörlerin kökeniyle ilgili öyküyü birçok kişi duymuştur. 1800’lü yıllarda, bazı doktorlar vibratörleri kadınların “histeri” (günümüzde tıpta kullanılmayan, baş ağrısından sinir krizlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan bir terim) tedavisinde kullanmaya başladılar.

Bu cihazlar, kadınları orgazma ulaştırma amacı güdüyordu. Doktorlar, vibratörü kullanarak, manuel uyarım gibi zahmetli bir işten kurtulmayı tercih ediyorlardı.

Bu hikaye, sinema ve tiyatro eserlerinde karşımıza çıkıyor; hatta birçok belgeselde de yer alıyor. Ancak, son araştırmalar bu anlatının sadece bir efsane olabileceğini gösteriyor.

Doktorların vibratörleri, kadınları histeri tedavisi için mastürbasyon yapmalarında kullandığına dair bilgileri içeren kaynaklar arasında, The Technology of Orgasm: “Hysteria”, the Vibrator, and Women’s Sexual Satisfaction adlı kitap önemli bir yere sahip. Bu eser, 1999’da teknoloji tarihçisi Rachel Maines tarafından kaleme alındı.

Amerikan Tarih Derneği’nden ödül alan bu kitabın popülaritesi ve övgülerine rağmen, Journal of Positive Sexuality dergisinde yayımlanan bir makaleye göre Maines’in iddialarının temelleri oldukça tartışmalıdır.

Georgia Teknoloji Enstitüsü’nden Halie Lieberman, “Cinsellik tarihine bakıldığında doktorların bu tür bir şey yapma ihtimalinin son derece düşük olduğunu düşünüyorum” diyor ve ekliyor:

“Kaynakları incelediğimde, efsanenin kökeninde birçok sorun olduğunu keşfettim.”

Lieberman, bu cihazların 1900’lerin başlarından itibaren kadınlar tarafından özel amaçlar için kullanıldığını kabul ediyor. Ancak, vibratörlerin öncelikle doktorlara pazarlanmaya başladığı önceki dönemlerde, bu tür bir kullanımın olduğunu gösterecek herhangi bir kanıt bulunmamaktadır.

Dahası, kadınların orgazmını anlamaktan uzak olan doktorların, bu cihazları histeri tedavisi için kullanma olasılığının düşük olduğunu belirtiyor.

Efsanenin Kaynağı

1800’lerde, elektrikli vibratörler çeşitli dergi ve tıp yayınlarında sıklıkla reklam edilmekteydi. 1904 yılına ait bir reklamda, bir kadının rahat bir şekilde oturup, doktorun ona masaj yaptığı görünüyordu. Doktorun elindeki metal cihazın, vücutta başka bir amaçla kullanıldığına dair hiçbir şey belirtilmemişti.

Reklamda “Bu yöntem, masözlerin iş yükünü neredeyse yarı yarıya azaltıyor” gibi ifadeler yer alıyor; ancak başka bir reklamda, vibratörün bir kadın tarafından kullanıldığına dair görüntülere rastlıyoruz.

1913’te piyasaya sürülen Sanofix adlı vibratör, küçük bir kutuda satılan, saç kurutma makinesine benzeyen bir cihazdır. Bir dizi fotoğrafta, kadının bu aleti farklı bölgelerinde kullanarak masaj yaptığı görülüyor.

Maines, bu reklamların kendisini yıllar boyunca araştırmalar yapmaya yönlendirdiğini belirtiyor: “İlk kaynaklarda bile kaynak yetersizliği vardı. Bu araştırma, beni 19 yıl boyunca kütüphanelerde geçirmeye zorladı ve sonunda bir kitap yazdım.”

Maines’in kitabındaki teorilere göre, doktorlar, histeri tedavisinde kadınları orgazma ulaştırmak amacıyla yoğun bir şekilde çalıştıklarını düşünerek vibratörleri kullanıyorlardı. Hatta bu kullanımın kökeni Roma dönemine kadar götürülmektedir.

Cinsellik Eğitimi

Yanlış bilgi yaygın olsa da, Lieberman’a göre 1800’lerdeki doktorların cinsellik hakkında tamamen bilgisiz olmaları pek olası değil:

“Kitapta, insanların orgazmın ne olduğuna dair yeterince bilgi olmadığı izlenimi yaratılıyor. Ancak o dönemde klitoris ve kadın cinselliği hakkında bir farkındalık mevcuttu. ABD ve İngiltere’deki doktorlar, cinsel davranışların sağlıklı olup olmadığını belirlemeye yönelik teoriler geliştiriyorlardı.”

Maines’in kitabında yer alan tarihsel örnekler de sorgulanıyor. Kitapta, doktorların “jinekolojik masaj için” vibratör kullandığına dair ifadelerin birkaç kaynağında yeterli destek bulunmuyor.

Lieberman, bu tutarsızlıklara sıkça rastladığını belirtiyor. Maines, eleştirileri olumlu bir şekilde karşılasa da, teorisine olan inancını sürdürüyor:

“Genç akademisyenlerin önceki çalışmalar üzerinde sorgulama yapması doğal bir durum. Benim hipotezim Cassandra gibi güçlü kalacak; ben buna inanıyorum.”

Hoş Titreşimler

Vibratörler geçmişte “her derde deva” olarak pazarlanıyordu. Reklam metinlerinde, uykusuzluktan felce kadar pek çok hastalığa iyi geldiği iddia ediliyordu. Hatta karaciğere de fayda sağladığı belirtiliyor ve çocukların sağlık sorunlarını azalttığı yazıyordu.

Lieberman’a göre, histeri hastalarına vibratörler genellikle sırt veya boyna masaj yapma amacıyla kullanılıyordu; dolayısıyla bu hastalara orgazm yaşatıldığına dair kanıt bulunmamaktadır.

Lieberman, “Doktorların ofislerinde kadınların masajla orgazma ulaştırıldığına dair belirtiler yok” diyor. Bunun yanı sıra, cinsel haz için vibratör kullanımının tıbbi tedavi olarak kabul edilmediğini ekliyor.

Lieberman’ın eleştirileri, Maines’in teorisine karşı çıkarak dile getirilen ilk iddialar değil. Londra’daki Open University’den Helen King gibi akademisyenler, uygulamanın kökeninin daha eski dönemlere uzandığına dair iddialara itiraz etmişlerdir.

King, “Maines’in çalışması, hikayeyi Hipokrat’a kadar götürmek istiyor, ancak o dönemde doktorların evlere gitmesi alışıldık bir durum değildi” diyor.

Ayrıca, King tarihi metinlerde hiciv ve gerçek arasında yeterli ayrım yapılmadığını belirtiyor:

“Hiciv metinlerinde, hamamlardaki ‘yağlayıcıların’ kadınları dokunarak orgazma ulaştırdığına dair yazılar vardır, ancak bu doktorların böyle bir şey yaptığı anlamına gelmez. Bu, açıkça bir hicivdir.”

Gerçek Hikaye

Peki, o zaman vibratörü gerçekten seks oyuncağı olarak icat edenler kim? Bunun yanıtı Maines’in bulduğu reklamlarda gizli.

Doktorlar vibratörlerin sağlık sorunlarını çözme yeteneklerini kaybedince, üreticiler sorunlarla karşı karşıya kaldı. Elle çalıştırılan modellerden elektrikli olanlara kadar birçok versiyonu mevcuttu.

Ancak artık daha az doktor bu ürünlere yatırım yapmak istiyordu. Bu sektördeki bir şirket, 1903’te cesurca kadın ve erkekler için “Hygei” adlı cinsel ürünlerin reklamını yaptı.

Lieberman, bu ürünlerin “elektrikli ve titreşimli bir kemere” benzediğini ifade ediyor; bu, vibratörlerin cinsellik üzerinden pazarlandığı ilk reklamlardan biriydi.

Ancak, müstehcen kabul edildiği için bu tür bir pazarlamanın nadir olduğu belirtiliyor. 1915 yılında Amerikan Tıp Derneği, bu ürünlerin tıbbi yararlarının bulunmadığını açıklayınca, pazarlama doğrudan tüketime yöneldi.

Özellikle New York Times, Chicago Tribune gibi büyük yayınlarda kadınlar için ev işlevi görecek bir ürün olarak tanıtılıyordu. Reklamlarda, kadınların gün içinde masaj yaptığı görüntüler yer almaktaydı.

Zamanla reklamların cinsel tonu arttı; üstsüz adamlar ve düşük dekolteli kadınlar dikkat çekiyordu. Vibratörlerin bir seks oyuncağı olarak tanımlanması, başlangıçta engelli olsa da, zaman içinde yaygınlaştı.

Lieberman, “Bugün bilinen vibratörler 1950’lerde ortaya çıktı, 1960’larda popülerlik kazandı, ancak hala tartışmalı konular arasında yer alıyor” diyor. Birçok yerde, yasaklar hâlâ sürmektedir; Alabama’da müstehcenlik yasaları hâlâ geçerlidir.

Düşünceler

Maines’in hikayesinin geçerliliği günümüzde hâlâ tartışılırken, o kendi teorisine bağlı kalmaya devam ediyor. “Hipotezimin doğruluğuna inanıyorum ve bu konuda yalnız değilim” diyor. Lieberman, ortaya çıkan gerçeklerin, geleneksel hikaye kadar ilginç olmadığını kabul ediyor.

King de bu hikayenin insanları çektiğini belirtiyor: “Hikaye, adeta bir film senaryosu gibi.” Bu çekici anlatım, tıbbi mastürbasyon teorisinin popülarite kazanmasına ve akademik yazılarda yer almasına yardımcı oldu.

Sonuç olarak, Lieberman’ın dediği gibi, bir hikayenin gerçeği olduğuna inanmak, birçok insanı araştırma yapmaktan alıkoyabilir.

“`